De Nieuwe Lisette Jonkman (dat hoort ze graag), 'Verkikkerd' ligt vanaf 11 juni in de winkels, en daarom is dit een mooi moment voor een interview met deze grappige schrijfster die een wel heel bijzondere superkracht zou kiezen (voor bij haar superheldensjaal) en die een (heel herkenbare) schompeshekel heeft aan opruimen en afwassen... Genoeg introductie? Hier is Lis! (O ja, en het is een vrij lang interview, maar wel heel leuk, openhartig en zonde om in twee stukken te knippen om meer hits te genereren.)

We beginnen met een open deur: Wilde je altijd al schrijfster worden?
Eigenlijk wel, als je de hele korte periode waarin ik paardrij-juf wilde worden niet meetelt. Mijn droom kreeg pas echt omvang toen mijn leraar in groep 7 zei dat hij wel potentieel in mijn schrijfsels zag. Daarom heb ik Glazuur ook aan hem opgedragen; zonder meneer Pullens had ik mijn droom om schrijfster te worden destijds misschien schouderophalend aan de wilgen gehangen.

Put je uit eigen ervaringen of 'leen' je dingen van je omgeving?
De maffe dingen die ik altijd meemaak zijn op zich al genoeg input voor een boek, maar meestal fantaseer ik er ook gewoon op los...

‘Wat nou als dit gebeurt, en dat personage zus en zo zegt?’ Soms leen ik wel gebeurtenissen of anekdotes uit mijn omgeving; vooral mooie uitspraken van vrienden kan ik niet laten liggen.

Hoe persoonlijk zijn jouw schrijfsels (van boek tot Viva-blog)?
Best wel. Mijn updates op Twitter en Facebook zijn uiteraard altijd persoonlijk, want dat zijn mijn persoonlijke accounts. Af en toe spreek ik mensen die niet snappen dat ik zoveel over mezelf op internet zet, maar ik post dingen alleen als ik erachter sta. In de historie van mijn Twitteraccount heb ik misschien twee keer een tweet verwijderd. Ik schrijf op gevoel. Laatst zei een lezeres tegen me dat ze het zo leuk vond dat ze mee kan lezen met mijn leven, omdat ze daar het gevoel van krijgt dat ze me persoonlijk kent. Hoe leuk is dat?

Ik vind dat je als schrijver zo dicht mogelijk bij je lezers moet staan. Social media zijn daar een ideaal middel voor! Mijn Vivablogs zijn vaak wat algemener, maar ook daar schrijf ik vanuit mezelf. En mijn boeken... Tja, dat zijn stukjes van mijn ziel. O, dat klinkt wel heel hoogdravend. Ik bedoel dat een boek iets anders is dan een tweet of een blog; ik heb aan Glazuur en Verkikkerd allebei meer dan een jaar besteed. En dan tel ik nog niet eens de tijd mee waarin het verhaal in mijn hoofd rondzwom en steeds meer vorm kreeg. Behoorlijk persoonlijk, dus :-)

Heb je veel gemeen met Soof en/of Lucy?
Sophie is zo’n beetje een kopie van mij, maar dan met bepaalde eigenschappen wat uitvergroot. Ze is onhandig en onzeker, maar ze bedoelt het eigenlijk altijd goed. Lucy is op het eerste gezicht juist het tegenovergestelde van Sophie: ze geeft veel om haar reputatie, is best laks en zo nu en dan kan ze zelfs behoorlijk bitchy doen. Toch zoeken ze allebei op hun eigen manier naar waardering en dat is ons grootste raakvlak.

'Ze' zeggen altijd 'write what you know'. Wat vind jij daarvan?
Ik denk dat wat je schrijft puur gelimiteerd is door de grenzen van je fantasie. Ik heb het idee dat mijn fantasie tegenwoordig vergelijkbaar is met mijn Gmail-account: steeds als ik denk dat die binnenkort wel een keer vol zal raken, krijg ik er ineens weer extra opslagruimte bij. Oké, dit is officieel de slechtste vergelijking die ik vandaag heb gemaakt, haha. Toch moet je iets soms zelf hebben meegemaakt om erover te kunnen schrijven. Als je nog nooit verliefd bent geweest, als je nog nooit een ongefundeerde driftbui hebt gehad, als je nog nooit een kind hebt gebaard, dan is het lastig om zo’n emotie of gebeurtenis tot in detail te beschrijven. Daarom vind ik het ook zo waardevol dat ik zelf jarenlang op de campus heb gewoond. Lucy reageert in bepaalde situaties precies zoals ik de eerste keer ook reageerde.

Ik ben het dus tot op zekere hoogte eens met ‘write what you know’, maar tegelijkertijd kan het nooit kwaad om te experimenteren. Door gesprekken te voeren met ervaringsdeskundigen kun je ook al een hoop overtuigends op papier krijgen. Ik denk dus dat niet per se ‘write what you know’, maar vooral ‘know what you write’ een goed advies is.

Lees je zelf ook (vooral) chicklit, of (ook) heel andere dingen?
Ik ben dol op chicklit, maar dat betekent niet dat ik niets anders lees. Mijn boekenkast staat vol met de meest uiteenlopende genres. Ik kan een heleboel voorbeelden geven, maar dan wordt het zo’n lange lijst. Ik lees zo’n beetje alles.

Je begon met Glazuur als NaNoWriMo-project. Viel het schrijfproces mee of tegen (en op welke vlakken dan)?
Zo’n bizar project had ik nog nooit aangepakt, dus van tevoren had ik niet echt verwachtingen. In het begin haalde ik steeds makkelijk het aantal woorden dat ik per dag moest schrijven om bij die 50.000 te komen. Halverwege week twee kakte dat echter wat in, dus toen heb ik alle zeilen bij moeten zetten. Ik schreef die eerste versie van Glazuur in alle vrije uurtjes die ik had. Soms nam ik na mijn stage in Enschede expres de trein naar mijn beste vriendin in Amersfoort, zodat ik de reis kon gebruiken om te schrijven.

Net toen ik weer helemaal op schema lag, werd ik ziek. Uiteindelijk heb ik er de laatste twee dagen meer dan 10.000 woorden uitgeperst. Dat vond ik toen heel veel, maar tijdens het schrijfproces van Verkikkerd tikte ik soms wel 20.000 woorden op een dag. Dat waren wel lange dagen, maar als je eenmaal weet dat je het kunt is het ook niet meer zo’n issue. Ik vond die eerste keer NaNo erg meevallen (en vooral heel erg leuk), maar de tweede keer kreeg ik het niet voor elkaar. Ik bleef vlak voor de 40.000 woorden steken. De grootste boosdoener was mijn vervoersmiddel; in de trein kun je heel wat tikken als je drie uur per dag reist, maar in de auto is dat een stuk lastiger, haha!

Hoe veel lijkt het boek nog op de versie die je voor NaNo hebt geschreven?
Glazuur was nog niet af toen ik het instuurde voor de wedstrijd, dus het is behoorlijk veranderd. Het verhaal is ronder en de gaten die in het verhaal vielen doordat ik zo snel had geschreven zijn gedicht. Met behulp van mijn redacteuren heb ik alle losse eindjes aan elkaar geknoopt.

Hoe lang was je bezig met herschrijven (tot de inzending)?
Ik heb het een tijdje laten liggen na NaNo, maar toen de deadline steeds dichterbij kwam, besloot ik het toch maar in te zenden. Op de laatste dag, haha! Ik heb er dus weinig tot niets aan veranderd, gewoon ogen dicht en op ‘verzenden’ drukken.

Wat heeft een redacteur daarna nog met jouw manuscript gedaan?
Ik had de mazzel om bij Glazuur twee redacteuren te hebben, die me allebei supergoed geholpen hebben. We spraken de grote lijnen door: mogelijkheden om personages verder uit te diepen, situaties beter neer zetten - dat soort dingen. Vervolgens ben ik gaan schrijven aan een tweede versie, waarna ik feedback kreeg op hoofdstukniveau. Schuiven met scènes, dialogen beter op elkaar laten aansluiten, bijvoorbeeld. Toen dat achter de rug was, ging het manuscript naar een persklaarmaker, die letter voor letter keek of alles wel goed gespeld was en of er geen rare inconsistenties in zaten.

Ondertussen werd het ook gelezen door een bureauredacteur. Daarna kreeg ik het manuscript weer, inclusief de aantekeningen en verbeteringen van de persklaarmaker. Ik verwerkte alles en stuurde het weer netjes op. Als laatste kreeg ik een drukproef, die zowel door mij als door een externe corrector werd doorgespit. Tegen die tijd had ik Glazuur zelf al een keer of twintig gelezen. De versie die ik instuurde voor de wedstrijd is er nog wel in terug te zien, maar vooral in de afrondende fase van het verhaal hebben we veel geschaafd.

Heb je een schrijfroutine en zo ja, wat is die dan?
Eh… nee. Is dat erg? Ik schrijf zittend, maar dat kan altijd en overal. Het liefst plug ik daarbij mijn oren dicht met muziek, zodat ik helemaal in trance weg kan zweven. Wat ik wél heb is een soundtrack. Bij ieder boek luister ik andere muziek. Bij Glazuur heb ik alle nummers van Muse en Maroon 5 grijsgedraaid en bij Verkikkerd hoefde ik maar drie seconden naar de muziek van MuteMath te luisteren en ik zat alweer helemaal in het boek.

Heb je bij het schrijven van Verkikkerd dingen anders aangepakt dan bij Glazuur?
Ik heb dus andere muziek geluisterd, maar dat zei ik net al. Verder ben ik bij Glazuur gewoon in het wilde weg gaan schrijven, want in eerste instantie was het ‘alleen maar’ een NaNo-project. Ik liet me leiden door de gebeurtenissen en soms typte ik iets waarvan ik dacht: ‘O, ik wist niet dat dat ging gebeuren.’ Bij Verkikkerd heb ik wel eerst de grote lijnen uitgezet en bedacht langs welk pad ik wilde wandelen voordat ik begon met schrijven. Ook heb ik karakterdossiers gemaakt voordat ik begon met tikken. Het doet wat schools aan, maar je leert je personages wel door en door kennen. De schrijfprocessen zijn wat lastig met elkaar te vergelijken, want Glazuur heb ik heel snel geschreven naast mijn studie en stage. Dat was soms wat druk, maar ik kon wel mijn eigen tijd indelen.

Over Verkikkerd heb ik veel langer gedaan. Bovendien heb ik mijn tweede boek geschreven terwijl ik een fulltime baan had en daarnaast allerlei bijbaantjes. Op een gegeven moment kwam er een punt waarop ik besefte: ik moet prioriteiten gaan stellen, anders komt er niets meer uit mijn handen. Toen heb ik een aantal dingen geschrapt. Niet omdat ik ze niet leuk vond, maar omdat het me niet langer lukte om alles tegelijk te doen. Nog een verschil: de lengte. Verkikkerd is twee keer zo dik als Glazuur. Nadat ik de eerste versie van Glazuur had ingeleverd, ben ik extra hoofstukken en passages gaan schrijven. Nadat ik de eerste versie van Verkikkerd had ingeleverd, ben ik gaan schrappen, schrappen, schrappen. Ik mikte op 80.000 woorden, maar kwam in die eerste versie uit op 157.000 woorden. Schrappen doet zeer, maar het uiteindelijke verhaal wordt er wel beter van.

Is het lastig een tweede boek te schrijven na een succesvol debuut?
Ja en nee. Het is fijn om te weten dat mijn schrijfstijl gewaardeerd wordt, dus dat maakt het makkelijker. Tegelijkertijd heb ik natuurlijk wel een bepaalde verwachting geschapen bij mijn lezers. Verkikkerd moet minstens zo grappig en leuk zijn als Glazuur. Ik zou nu heel grootmoedig kunnen zeggen dat ik dat heb losgelaten tijdens het schrijven, maar dan zou ik liegen. Het hele schrijfproces lang ben ik afwisselend euforisch geweest (ik ben aan mijn tweede boek bezig!) en tegelijkertijd doodsbang (wat als ze het niets vinden?).

Blijf je losse boeken schrijven, of waag je je eens aan een serie?
Ik speel met het idee een vervolg op Verkikkerd te schrijven. Persoonlijk ben ik nog lang niet klaar met Lucy, Kikker en alle andere personages. Maar tegelijkertijd zwerven er nog zestien andere potentiële boeken in mijn hoofd rond, dus ik weet nog niet zeker waar ik voor kies. Een serie schrijven lijkt me wel leuk, vooral als ik bedenk hoe dol ik zelf op sommige series ben. Wie weet!

Mensen denken nu vast dat jij als auteur een McMansion hebt en de hele dag languit in de serre ligt met een boek of achter een bureau zit om je volgende bestseller te tikken.
Maar hoe ziet jouw dagelijkse leven eruit en wat is er veranderd sinds je bent 'ontdekt'?
Haha, dat zou heerlijk zijn! Als ik aan het schrijven ben, vraagt mijn vriend weleens grappend: ‘Hoe is het met ons zwembad?’ Ik heb gemerkt dat ik naast een fulltime baan niet zoveel kan schrijven als ik zelf zou willen, dus ga ik vanaf juli drie dagen per week werken. Die overige dagen kan ik dan precies zo indelen als ik wil. Mijn dagelijks leven is verder niet erg veranderd, hoor. Of eigenlijk heel veel, maar dat was ook gebeurd als ik niet ontdekt was. Ik studeerde namelijk nog toen ik mijn auteurscontract tekende, dus hoe dan ook was ik op een gegeven moment gaan werken en dat had sowieso voor een grote verandering gezorgd. Ik ben trouwens wel één keer herkend, heel tof was dat!

Vind je die bekendheid leuk of zitten er ook nadelen aan?
Ik geloof niet dat ik heel bekend ben, hoor! Eén herkenning maakt nog geen beroemdheid (zwaluw, zomer) dus ik maak me geen illusies over mijn celebrity-status. Soms heb ik wel even een periode waarin ik denk: wauw, het is net alsof heel Nederland ineens weet wie ik ben. Maar dan word ik weer stevig met twee voeten op de grond gedrukt doordat iemand bijvoorbeeld ergens post: ‘Wie ís die Lisette Jonkman eigenlijk helemaal?’ Dan denk ik eerst: nou ja zeg. En daarna: hm, die persoon heeft gelijk. Wie ben ik nou helemaal? Ik denk dat het ook wel gezond is om af en toe wat tegengas te krijgen. Van een grote berg complimentjes ga je soms naast je schoenen lopen. Ik wil nooit iemand worden die als ze geen tafel in een restaurant kan krijgen roept: ‘Weet je wel wie ik bén?’

Wat heb jij opgestoken van NaNoWriMo?
O jee, ik ben heel slecht in schrijftips geven. Ik heb gewoon het advies van mijn docent Creatief Schrijven gevolgd: ‘Je moet niet wachten met schrijven tot je inspiratie hebt, maar je moet net zolang schrijven tot je inspiratie hebt.’ Er zijn dagen dat er echt alleen maar poep uit mijn toetsenbord kwam, maar ik gooi zelden iets weg. Dat vind ik zonde. Je kunt het altijd wel weer op de één of andere manier gebruiken in de toekomst. En in het ongunstigste geval kun je het zo nu en dan lezen en denken: ‘Zo slecht als dit wordt het in ieder geval nooit meer.’ De beste tip is: geniet. Als je plezier hebt in het schrijven, spat dat ook van de pagina’s af. Dat maakt het voor je lezers ook veel leuker!

'Glazuur' - waar slaat die titel op?
Voor mij slaat 'glazuur' op het laagje dat om de personen en organisaties in het boek heen zit; niet iedereen is wie hij of zij in eerste instantie lijkt of wie je hoopt dat hij/zij is. De personages ontdekken ook soms een diepere laag in zichzelf. Verder vind ik het gewoon een mooi woord, lekker zoet en glanzend en vooral heel erg chicklit!

Heb je 'Verkikkerd' ook gekozen omdat het leuk klinkt?
Ik merkte dat veel mensen de titel Glazuur niet aan het verhaal konden linken. Dat wilde ik bij Verkikkerd anders doen. En eerlijk is eerlijk: ik vond het ook gewoon een mooi woord. Het bedenken van een boektitel is trouwens superlastig: het moet mooi klinken, in je oeuvre passen en het moet een link hebben met het verhaal.

Weet je de titel van je volgende roman al (of gaat dat in overleg)?
Ik heb werkelijk geen idee! De titel die ik bedenk is altijd een werktitel, dat betekent dat hij later nog veranderd kan worden. Zo heette Verkikkerd eerst Campusnerdalert, maar dat was een beetje lang en vaag en zó niet sexy. Ik heb samen met mijn redacteur heel hard zitten broeden op een goede titel. Ik denk dat er wel zestig de revue gepasseerd zijn voordat we de juiste te pakken hadden.

Werk je aan meerdere boeken tegelijk? (Hoe veel plots heb je nu, bijvoorbeeld?)
In mijn hoofd is het altijd een totale chaos. Soms rammelt er de hele dag een plot aan mijn hersenen en dat gaat er pas uit als ik het opschrijf. Ik zou nu graag zeggen dat ik daar een speciaal boekje voor heb, maar het opschrijven dient voor mij puur om het beter te onthouden, want ik raak de boekjes en blokjes waar ik alles in schrijf altijd kwijt. Ik heb nu drie uitgewerkte ideeën liggen waar ik morgen aan zou kunnen beginnen, twee ideeën met veel potentieel en een paar rondzwervende situaties en gedachten die ik moet onthouden voor als ik ze ooit nodig heb.

Is er een vraag die in geen enkel interview naar voren komt, maar die je wel graag eens zou beantwoorden? En zo ja, ga dan vooral je gang!
Wauw, dit opent echt een wereld van mogelijkheden, haha! Toen ik vroeger de Break Out! las hoopte ik altijd dat ik beroemd zou worden en dat mensen me dan ook van die rare dingen zouden vragen, zoals: ‘Als je een superkracht zou mogen kiezen, wat zou het dan worden?’ of: ‘Als je een koekje was, welke smaak zou je dan zijn?’ of: ‘Wat is het raarste wat een fan je ooit heeft opgestuurd?’

Niet dat de antwoorden zo spannend zijn, ik denk dat ik op mijn veertiende een stuk beter was in interviews geven dan ik nu ben. Ik weet zeker dat ik destijds een heel leuk antwoord zou hebben kunnen geven op die vragen, maar nu weet ik het niet zo zeker. Hoe kies je een superkracht? Ik denk dat ik dan maar gewoon zou gaan voor iets clichématigs als gedachten kunnen lezen. Of onzichtbaar worden! Dan zou ik me denk ik een dag opsluiten in een wc-hokje en stiekem in mensen hun oor gaan blazen terwijl ze zitten te poepen. Oké, niet heel smakelijk of nuttig, maar wel grappig!

Als ik een koekje was, zou ik denk ik zo’n Mokka Lady zijn, met heel veel poespas en chocola en extra laagjes waar je alleen maar dik en een beetje misselijk van wordt. Al klopt de huidskleur niet helemaal, want ik ben nogal bleek van mezelf.

En over die fanmail kan ik kort zijn, want ik krijg nooit rare dingen van fans. Ik weet niet eens of je na één boek al kunt zeggen dat je fans hebt. Dat vind ik meer iets voor popsterren en rockers. One Direction heeft fans, ik heb lezers.